16 iyul 2186-cı ildə bəşəriyyət 7 dəqiqə 29 saniyəlik tam günəş tutulmasının şahidi olacaq. Bu, son 12 min ildə qeydə alınan ən uzun tutulma olacaq.

2186-cı il tarixində Yer üzərində baş verəcək nadir astronomik hadisə elmi dairələr və kosmos həvəskarları üçün möhtəşəm imkanlar yaradacaq. NASA-nın hesablamalarına görə, tam tutulma mərhələsi 7 dəqiqə 29 saniyə davam edəcək ki, bu da e.ə. 4000-ci ildən e. 8000-ci ilə qədər olan dövrü əhatə edən 12 000 illik tarixdə ən uzun müddətli tutulma olacaq.

Niyə bu qədər uzun?

Əksər tam günəş tutulmaları 2-4 dəqiqə, bəzi hallarda isə maksimum 6 dəqiqə davam edir. Amma 2186-cı il hadisəsi istisna olacaq. Bu astronomik rekord bir neçə çox nadir faktorun üst-üstə düşməsi nəticəsində mümkün olacaq:

- Ay perigeedə (Yerə ən yaxın nöqtədə) olacaq – bu zaman göydə daha böyük görünür.

- Günəş apogeedə (görünən trayektoriyanın ən uzaq nöqtəsində) olacaq – vizual ölçüsü bir qədər kiçiləcək.

- Yer, Ay və Günəş orbitləri ideal şəkildə düzüləcək.

- Yerin fırlanma istiqaməti və sürəti Ay kölgəsinin eyni bölgədə uzun müddət qalmasına imkan verəcək.

Bu dörd faktoru bir araya gətirmək ehtimalı 0.0001%-dən azdır.

NASA bu qədər irəliyə necə baxır?

NASA mütəxəssisləri Nyuton mexanikasına əsaslanan 3D modellərdən istifadə edərək, minilliklər sonraya qədər tutulmaları hesablaya bilir. Hesablamalarda nəzərə alınan amillər:

- Göy cisimlərinin kütləsi, forması, trayektoriyası

- Yerin fırlanma sürətinin azalması (gelgit sürtünməsi səbəbilə)

- Materiklərin sürüşməsi

- Ayın Yerdən ildə 3.8 sm uzaqlaşması

Bu modellər sayəsində hətta bir neçə əsr sonranın tutulmaları belə dəqiq proqnozlaşdırıla bilir — səhv payı bir dəqiqədən azdır.

Harada görünəcək?

Tam tutulma 16 iyul 2186-cı ildə aşağıdakı ölkələrdən müşahidə olunacaq:

- Kolumbiya

- Venesuela

- Qayana

Bu ölkələrdə “günorta gecəsi” maksimum 7 dəqiqə 29 saniyə davam edəcək. Cənubi Amerikanın digər hissələrində, Karib hövzəsində və Atlantik okeanında isə tutulma qismən müşahidə olunacaq.

Əsas müşahidə zonalarında artıq bu günlərdən elmi ekspedisiyalar və nəzəri müşahidələr planlaşdırılır.

Zatən tutulmalar niyə vacibdir?

Tam günəş tutulması təkcə vizual şou deyil, elm üçün nadir tədqiqat pəncərəsidir. Bu zaman Günəşin çox isti və parlaq koronası (plazma təbəqəsi) görünür və bir sıra elmi ölçmələr aparıla bilir:

- Spektral analiz – korona təbəqəsinin strukturu və hərəkətləri izlənir.

- Günəş küləkləri və maqnit fırtınaları müşahidə olunur.

- Yerin atmosferindəki ani dəyişikliklər ölçülür (istilik, rütubət və s.).

- Kosmik teleskopların testləri bu şəraitdə sınaqdan keçirilə bilir.

Əvvəl və sonra nə olacaq?

2186-cı ilə qədər bir sıra digər əhəmiyyətli tutulmalar da baş verəcək:

- 17 fevral 2026 – Halqavari günəş tutulması (Antarktida və Cənub yarımkürəsində görünəcək)

- 3 mart 2026 – Tam ay tutulması (Latın Amerikasında müşahidə ediləcək)

- 2024-cü ilin aprelində Şimali Amerikada geniş miqyaslı günəş tutulması baş vermişdi.

Bununla belə, 2186-cı il tutulması nadirliyinə və uzunluğuna görə bu hadisələrin hamısından seçiləcək.

Əgər qaçırsaq?

21-ci əsrin ortalarında doğulan insanlar üçün bu hadisə ömürdə bir dəfə baş verə biləcək fenomen olacaq. Daha sonrakı nəsillər isə bu səviyyədə uzun günəş tutulması heç vaxt görməyəcək – çünki sonrakı əsrlərdə tutulmaların uzunluğu yenidən 6 dəqiqədən aşağı olacaq.

Müqayisə üçün: müasir dövrün ən uzun tutulması 22 iyul 2009-cu ildə baş vermişdi – 6 dəqiqə 39 saniyə davam etmiş və Asiya ilə Sakit okeanda müşahidə olunmuşdu.

Niyə insanlar həmişə tutulmalara maraq göstərib?

Qədim dövrlərdə günəş tutulmaları mifik hadisələr sayılırdı – bəzi xalqlar üçün fəlakət əlaməti, digərləri üçün isə təmizlənmə dövrü idi. Müasir elmlə bu hadisələrin mexanizmi açıqlansa da, günəş tutulmalarının həm elmi, həm də mədəni əhəmiyyəti hələ də yüksək olaraq qalır. https://daylinews-az.com/?p=7816