Beyin təxminən 30 yaşına qədər “gənclik” fazasında qalır – məhz bu yaş orqanizmin ən yüksək çiçəklənmə dövrü hesab olunur.

İnsan beyni həyat boyu bir neçə aydın mərhələdən keçir, əsas dönüş nöqtələri isə 9, 32, 66 və 83 yaşlarında baş verir.

Kembric Universitetinin alimləri bu nəticəyə gəliblər (BBC xəbər verir). Tədqiqat müəllifləri ümid edir ki, bu biliklər psixi pozuntular və demensiya risklərinin yaşla necə dəyişdiyini daha yaxşı anlamağa kömək edəcək.

Araşdırmada vurğulanıb ki, beyin 30 yaşına qədər gənclik fazasında qalır – bu dövr orqanizmin pik forması sayılır.

Yeni bilik və təcrübə qazandıqca beyin daim dəyişir, lakin bu proses ömür boyu davam edən hamar bir axın deyil. Tədqiqat göstərib ki, beyin 5 aydın fazadan keçir:

- Uşaq dövrü – doğuşdan 9 yaşa qədər

- Gənclik dövrü – 9–32 yaş

- Yetkinlik – 32–66 yaş

- Erkən qocalma – 66–83 yaş

- Gec qocalma – 83 yaşdan yuxarı

Beynin həyat boyu yenidən qurulması

“Beyin bütün həyat boyu yenidən qurulur. Bəzi əlaqələri gücləndirir, bəzilərini zəiflədir və bu, sabit, düz xəttli proses deyil – dalğalanmalar və yenidənqurma fazaları var”, – deyə tədqiqatın müəlliflərindən biri, doktor Aleksa Mousli BBC-yə bildirib.

Birinci faza (uşaq dövrü): Beyin sürətlə böyüyür, eyni zamanda həyatın əvvəlində yaranmış artıq sinapsları “təmizləyir”. Bu mərhələdə beyin parkda gəzən uşağa bənzəyir – istədiyi yerə gedir.

9 yaşdan etibarən isə hər şey kəskin dəyişir: əlaqələr maksimum effektivlik üçün yenidən qurulur. “Bu, insan həyatındakı ən böyük dəyişiklikdir”, – Mousli vurğulayır. Məhz bu dövrdə psixi pozuntuların riski ən yüksək olur.

Gənclik fazasının cinsi yetkinliklə başlaması təəccüblü deyil, amma onun 32 yaşa qədər davam etməsi əvvəllər düşünüldüyündən çox uzundur. “Əvvəllər gəncliyin yeniyetməliklə bitdiyi düşünülürdü, sonra 20-dən sonra da davam etdiyi aşkarlandı, indi isə 32 yaşa qədər uzandığı məlum olub”, – BBC qeyd edir.

Mousli əlavə edir ki, beyin funksiyalarının pik nöqtəsi məhz 30-cu illərin əvvəlində – 9–32 yaş arası uzun fazanın sonunda əldə edilir.

Bundan sonra ən uzun mərhələ gəlir – yetkinlik. Bu dövrdə dəyişikliklər çox yavaş baş verir, insan intellekt və şəxsiyyət baxımından “platoya” çıxır.

66 yaşdan etibarən erkən qocalma fazası başlayır. Beyin vahid orqan kimi deyil, get-gedə ayrı-ayrı bölgələrə bölünür, lakin bu bölgələr bir-biri ilə sıx əlaqədə qalır. Məhz bu yaşda demensiya və yüksək təzyiq kimi problemlər daha çox ortaya çıxır.

83 yaşdan sonra isə gec qocalma fazası gəlir – burada dəyişikliklər erkən qocalmadakına bənzəyir, amma daha güclü ifadə olunur. https://daylinews-az.com/genclik-anlayisi-deyisir-alimler-beyin-ucun-5-yas-merhelesini-mueyyenlesdiribler/